Kur’an Ayetlerini Ataerkil Yorumlardan Arındırmak: Vedûd Lisânıyla Bakara 223 Örneği

Kur’an’daki bazı ayetler – özellikle de kadınları sanki “erkeğin eşyası” gibi gösteren ifadeler – asırlar boyunca çoğunlukla erkek yorumcuların bakışıyla açıklanmıştır.

Bu yorumlarda, dönemin ataerkil yapısı, sosyal roller ve erkeklerin üstün görülmesi algısı etkili olmuştur.

Tarihsel süreçte, pek çok yorumcu ayetleri kendi konumlarını, yetkilerini ve toplumsal ayrıcalıklarını koruyacak şekilde tefsir etmiş; böylece metnin ilahi adalet ve eşitlik mesajı gölgelenmiştir. Bu eğilim, yorumlarda erkeğin üstün, kadının ise ikincil konumda gösterilmesine yol açmıştır.

Oysa Kur’an’ın iniş ortamında bu ayetlerin çoğu, kadınların haklarını koruyan, onlara değer veren bir bağlamda gelmişti. Ancak zamanla, yorumlayanlar metni kendi toplumsal düzenlerine ve çıkarlarına uydurmuş; kadına yönelik sevgi ve saygı boyutu ikinci plana itilmiştir.

Arada, az sayıda kadın müfessir çıkmış olsa da, onlar da erkek egemen ortamda yeterince söz sahibi olamamış, sesleri kısılmıştır.

Bugün, ayetleri tekrar sevgi, adalet ve eşitlik merkezinden okumak; Allah’ın Vedûd (çok seven) isminin ışığında anlamak hem kadınların hem de erkeklerin hakkıdır. Çünkü Allah, hiçbir kulunu değersiz görmez.

Bakara 223 – Vedûd Lisânıyla Sevgi ve Saygı Merkezli Yorum

Eşleriniz, hayatı ve nesli birlikte yeşerttiğiniz, Allah’ın size emanet ettiği kıymetli alanınızdır.

Onlara yalnızca bir ihtiyaç gözüyle değil; sevgi, merhamet ve anlayışla yaklaşın.

Aranızdaki muhabbeti koruyun, gönüllerinizi incitmeyin.

Geleceğiniz için iyilikler hazırlayın; Allah’a karşı gelmekten sakının.

Bilin ki O’na döneceksiniz ve yaptıklarınızın hesabını O’nun huzurunda vereceksiniz.

📜 Not: Bu ayet, tarih boyunca erkek merkezli yorumlarla anlamından saptırılmış, “kadın”ı mülkiyet ve meta gibi gösteren çeviriler yaygınlaşmıştır. Ancak, İhsan Aktaş ve Mehmet Çoban gibi bazı yorumcular, metni “eş” vurgusuyla, sevgi ve karşılıklı sorumluluk temelli bir anlamla çevirmiştir.

Buradaki yorum, ayetin özündeki ilahi sevgiye ve Vedûd ismine yakışan üslubu esas alır.